Upadłość konsumencka i warunki ogłoszenia upadłości zmieniły się radykalnie w marcu 2020 r. Podobnie zresztą wygląda sytuacja związana z uzyskaniem oddłużenia po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego właściwego. Do momentu nowelizacji przepisów dłużnik, składając wniosek o ogłoszenie upadłości, musiał wykazać m.in. to, że jego niewypłacalność nie jest skutkiem umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa. Co więcej, w ten sam sposób nie dopuścił się pogłębiania tego stanu. Obecnie, warunki upadłości konsumenckiej są zgoła odmienne.
Upadłość konsumencka i warunki - status konsumenta
Konsumentem jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Będzie to zatem osoba, która nie prowadzi działalności gospodarczej podlegającej wpisowi do rejestru CEIDG, a także nie jest wspólnikiem w spółce osobowej (np. jawnej lub partnerskiej).
Do szeroko pojętej kategorii konsumenta zalicza się m.in. osoby pracujące na tzw. "etacie", emerytów i rencistów, czy osoby bezrobotne. Należy również nadmienić, że przedsiębiorcą nie jest osoba, która posiada udziały lub akcje w spółkach kapitałowych. Stanowią one jednak majątek dłużnika i zalicza się je do tzw. masy upadłości.
Sprawdź czym jest i jak przebiega upadłość konsumencka!
Niewypłacalność, kolejnym warunkiem ogłoszenia upadłości
Stan niewypłacalności, obok statusu konsumenta, jest w zasadzie podstawowym kryterium koniecznym do spełnienia w kontekście upadłości konsumenckiej. Przez niewypłacalność należy rozumieć utratę zdolności do spłaty wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnik, co do zasady, może być niewypłacalnym mimo osiągania bardzo wysokich dochodów. Warunkiem jest jednak to, aby występował trwały brak zdolności do zaspokojenia choćby jednego z wielu wierzycieli.
W kontekście konsumenta nie jest konieczne korzystanie z domniemania, które zakłada 3-miesięczne opóźnienie w spłatach. Z chwilą utraty zdolności do spłaty zobowiązań złożenie wniosku o upadłość konsumencką jest zasadne.
Centrum życia w Polsce w kontekście upadłości konsumenckiej
Zasadniczo ogłoszenie upadłości konsumenckiej przed polskim sądem jest możliwe, jeśli zostaje spełniony warunek związany z centrum interesów życiowych na terenie kraju. Aby przesłanka została spełniona konieczne jest wykazanie, że dłużnik prowadzi swoje sprawy w Polsce, tzn. ma tu np. najbliższą rodzinę, czy zatrudnienie. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy rodzina dłużnika zamieszkuje w Polsce, a on sam wyjeżdża do pracy poza terytorium kraju. Tego typu sytuacja nie przekreśla zdolności do ogłoszenia upadłości, lecz konieczne zdaje się wykazanie, że wyjazdy mają charakter jedynie zarobkowy.
Więcej na temat zmian w upadłości konsumenckiej 2021
Warunki upadłości konsumenckiej, a oddłużenie
Należy pamiętać, że warunki upadłości konsumenckiej i ich wykazanie nie jest równe uzyskaniu oddłużenia. Wydanie postanowienia o upadłości skutkuje wszczęciem drugiego etapu, czyli postępowania upadłościowego właściwego. W ramach tej procedury weryfikowana jest rzetelność płatnicza upadłego i skala jego zawinienia w kontekście powstania niewypłacalności.
Z kolei oddłużenie w upadłości konsumenckiej może polegać na automatycznym umorzeniu zobowiązań lub po uprzednim wykonaniu planu spłaty wierzycieli.
Sprawdź na czym polega plan spłaty wierzycieli!
Aby postępowanie zakończyło się po myśli upadłego, konieczny jest do spełnienie jeszcze jeden warunek w kontekście upadłości konsumenckiej.
Brak celowego działania jako warunek uzyskania oddłużenia
W toku postępowania upadłościowego z udziałem syndyka rzetelnej ocenie będzie podlegało zachowanie upadłego, które skutkowało powstaniem niewypłacalności. Aby umorzenie zobowiązań wobec upadłego było możliwe nie może występować tzw. celowe działanie, które to skutkowało utratą zdolności do spłaty wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Przykładem celowego działania może być np. trwonienie majątku lub jego części składowych, które finalnie przełożyło się na brak możliwości regulowania zobowiązań. Z tych względów odradza się dokonywania darowizn, którego przedmiotem jest majątek dłużnika, w momencie powstawania długów. Podobny skutek może wywołać spieniężanie majątku po zaniżonej wartości przez co uniemożliwia się zaspokojenie wierzycielom.
Warto również dodać, że umyślne działanie lub rażące niedbalstwo przekładające się na niewypłacalność nie wpływają na możliwość uzyskania oddłużenia. Okoliczności te wpływają jedynie na długość trwania planu spłaty wierzycieli. Jak wskazano powyżej - upadłość konsumencka i warunki ogłoszenia, to jedno. Konieczne jest jeszcze przekonanie sądu do oddłużenia.
Autor artykułu:
Filip Kozik – syndyk i doradca restrukturyzacyjny, specjalizujący się w sprawach na gruncie prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.
